Δύο σημαντικές απειλές στην διαχείριση της οικονομικής πολιτικής φαίνεται να αλλάζουν τις προτεραιότητες της κυβέρνησης, παρά το γεγονός ότι συνεχίζεται να υλοποιείται το χρονοδιάγραμμα των παροχών και φοροελαφρύνσεων, που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ.
Πρόκειται για τα δύο απειλητικά μέτωπα της παρατεταμένης, έξαρσης της ενεργειακής και υγειονομικής κρίσης, με τις πληθωριστικές πιέσεις που στενεύουν όλο και περισσότερο τα δημοσιονομικά περιθώρια της κυβέρνησης καθώς αναζητεί μεγαλύτερο δημοσιονομικό χώρο προκειμένου να αντιμετωπίσει τις οικονομικές επιπτώσεις και να λάβει έκτακτα μέτρα στήριξης των ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Προς την κατεύθυνση αυτή, ήδη λίγες μέρες πριν κατατεθεί στη Βουλή το τελικό κείμενο του προϋπολογισμού, «καρατσεκάρονται» οι αριθμοί με προσοχή ώστε να υπάρξει χώρος για ενδεχόμενα νέα μέτρα στήριξης το 2022 και αντιμετώπισης των παραπάνω απειλών.
Παρά τις προβλέψεις που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τις οποίες επιβεβαιώνεται η δυναμική ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας για την αύξηση του ΑΕΠ στο 7,1% φέτος και στο 5,1% το 2022, με την ανάλογη αναπροσαρμογή (6,1% και 4,5% αντίστοιχα) που θα κάνει σύμφωνα με πληροφορίες και το υπουργείο Οικονομικών, είναι προφανές ότι ο προϋπολογισμός καταρτίζεται και προσαρμόζεται σε ένα περιβάλλον έντονης αβεβαιότητας αλλά και εγρήγορσης για να προστατευθεί η οικονομία από τις δύο πιο σημαντικές απειλές.
Προς τούτο άλλωστε είδαμε τον υπουργό οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα να δηλώνει το Σάββατο, ότι «όταν υπάρχουν δύο αβεβαιότητες μπροστά μας δεν μπορώ με βεβαιότητα να τοποθετηθώ για πιθανά δημοσιονομικά περιθώρια», εξηγώντας ότι τα περιθώρια αυτά θα εξαρτηθούν από το πώς θα εξελιχθεί η ενεργειακή κρίση και άρα πόσα χρήματα θα ξοδέψει η κυβέρνηση για να στηρίξει νοικοκυριά και επιχειρήσεις απέναντι στο ράλι ανατιμήσεων σε ρεύμα αέριο και πετρέλαιο αλλά και πως θα πάει η πανδημία.
Με το ίδιο σκεπτικό απάντησε ο Υπουργός πάνω στο αίτημα φορέων αγοράς και των επιχειρήσεων οι οποίες προκειμένου να έχουν την αναγκαία ρευστότητα, ζητούν την μετάθεση του χρόνου έναρξης εξόφλησης της επιστρεπτέας προκαταβολής, καθώς οι εξήντα δόσεις του επιστρεπτέου ποσού θα αρχίσουν να καταβάλλονται από τον Ιανουάριο του 2022.
Η κομισιόν δεν παραγνωρίζει τη χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής:
Μία άλλη παράμετρος βέβαια που αποτελεί «πονοκέφαλο» για την κυβέρνηση είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα, με αφορμή τη λήψη μέτρων στήριξης στην περίοδο της πανδημίας, χαλάρωσε αρκετά τη δημοσιονομική πολιτική, πράγμα που δεν παραγνωρίζει η Κομισιόν, καθώς προβλέπει έλλειμμα γενικής κυβέρνησης εξαιρετικά υψηλό και το 2021 (9,9% του ΑΕΠ), το οποίο ωστόσο εκτιμά ότι θα πέσει στο 3,9% του ΑΕΠ τον επόμενο χρόνο, αλλά ωστόσο και πάλι θα είναι στο «κόκκινο» δηλαδή πάνω από το όριο του 3%.
Όσον αφορά το Δημόσιο χρέος:
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα εμφάνισε με διαφορά, τη μεγαλύτερη αύξηση στο 12μηνο ως το τέλος α’ εξαμήνου 2021. Προβλέπεται ότι το 2021 το δημόσιο χρέος θα σημειώσει ποσοστό 203% του ΑΕΠ, για να υποχωρήσει στο 197% στο 2022.
Σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού:
Είχε υπολογιστεί ότι η σωρευτική ανάπτυξη των ετών 2021-2022 θα είναι στο 10,8%, σηματοδοτώντας ότι κατά το έτος 2022 όχι μόνο αναμένεται να αποκατασταθεί πλήρως το προ-πανδημίας επίπεδο του εγχώριου προϊόντος, αλλά αυτό θα αυξηθεί περαιτέρω κατά περίπου 2%.
Για το 2022 στόχος είναι η βελτίωση της σύνθεσης του ΑΕΠ, με σημαντική αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών. Ο ρυθμός αύξησης των πραγματικών επενδύσεων εκτιμάται περίπου στο 11% για το 2021 και στο 23% για το 2022.
Να σημειωθεί ότι με το αρχικό σχεδιασμό της πρόβλεψης για ανοδική πορεία των εσόδων, ο δημοσιονομικός χώρος υπολογίστηκε πάνω από 2,5 δις ευρώ για έκτακτες χρηματοδοτήσεις και μάλιστα στο α’ εξάμηνο 2022, καθώς εξακολουθεί να εκτιμάται ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει την πολιτική χρηματοδότησης των οικονομιών μέσα από τις επαναγορές ομολόγων.
Παραμένουν οι δύο παράμετροι άσκησης φορολογικών ελαφρύνσεων:
Είναι ο ΕΝΦΙΑ, για τον οποίο διαμορφώνονται πολλά σενάρια που αφορούν την εισπραξιμότητα του φόρου και τη διαμόρφωση ρεαλιστικών αντικειμενικών αξιών και η εισπραξιμότητα των έμμεσων φόρων και του ΦΠΑ.
Ειδικά για τους έμμεσους φόρους εκτιμάται ότι μπορεί να υπάρξουν μειώσεις συντελεστών σε θέματα που αφορούν την ενέργεια (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρικό ρεύμα) προκειμένου να περιοριστούν οι επιπτώσεις στο εισόδημα νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Για τις μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ, το Σάββατο το πρωί σε τηλεοπτικό σταθμό ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας είπε πως «θα πρέπει να τροποποιηθούν οι συντελεστές του ΕΝΦΙΑ, βάσει τον νέων αντικειμενικών τιμών και να δούμε, με βάση και τα δημοσιονομικά περιθώρια που θα έχουμε, πως συμπολίτες μας θα έχουν μείωση του ΕΝΦΙΑ μεγαλύτερη από το 22% που έχουν δει μέχρι τώρα».
Τα μέτρα στήριξης καταναλωτών και επιχειρήσεων:
Ειδικά σε ό,τι αφορά το ρεύμα η Ελλάδα φαίνεται πως έχει ιδιαίτερο πρόβλημα, καθώς οι τιμές χονδρικής παραμένουν συστηματικά στα υψηλότερα επίπεδα της Ευρώπης και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, η ενεργειακή κρίση θα κρατήσει ακόμη αρκετούς μήνες, μέσα στο 2022, τουλάχιστον ως την άνοιξη.
Αυτό συμμερίζεται η κυβέρνηση και σε συνδυασμό με τις αβεβαιότητες που δημιουργεί η κακή πορεία της πανδημίας αλλά και η παρατεταμένη περίοδος έξαρσης των πληθωριστικών πιέσεων, έχει ήδη υπολογίσει ότι θα χρειαστούν (και έχει δεσμεύσει) 500 εκατ. ευρώ ως το τέλος του έτους ειδικά για τις παροχές επιδοτήσεων για το ρεύμα και το επίδομα θέρμανσης. Αντίστοιχα περίπου το ίδιο ποσό ίσως και μεγαλύτερο για το 2022, εάν η υψηλή τιμή του ρεύματος δεν διορθωθεί από το δεύτερο τρίμηνο του έτους.
Να υπενθυμίσουμε ότι σύμφωνα με τις αποφάσεις της κυβέρνησης περί επιδότησης των καταναλωτών σε αντιστάθμισμα της ενεργειακής κρίσης για τους οικιακούς καταναλωτές ρεύματος και τις επιχειρήσεις που ηλεκτροδοτούνται από το δίκτυο χαμηλής τάσης η επιδότηση αυξάνεται για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο στα 39 ευρώ το μήνα, από 9 ευρώ που ήταν το Σεπτέμβριο και 18 ευρώ τον Οκτώβριο, για τις πρώτες 300 κιλοβατώρες το μήνα. Για τους δικαιούχους Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου η επιδότηση γίνεται 45 ευρώ μηνιαίως, από 24 τον Οκτώβριο.
Στο πακέτο των κυβερνητικών αποφάσεων, περιλαμβάνονται ακόμη:
- Για τους καταναλωτές φυσικού αερίου, πέρα από την αύξηση του επιδόματος θέρμανσης (στα 170 εκατ. ευρώ από 80 εκατ.) και την έκπτωση 15% για την οικιακή κατανάλωση της ΔΕΠΑ Εμπορίας, θα εφαρμοστεί αναστολή των τελών χρήσης δικτύου για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο.
- Για τις επιχειρήσεις (βιομηχανία χαμηλής και μέσης τάσης, λοιπές χρήσεις μέσης τάσης) αναστέλλονται για 5 μήνες (από Νοέμβριο μέχρι και Μάρτιο 2022) οι χρεώσεις των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας. Έτσι διευκολύνεται η ρευστότητα των επιχειρήσεων με ποσό ύψους 63 εκατ. ευρώ.
Να σημειωθεί ότι η εποχή των προγραμμάτων στήριξης λόγω πανδημίας, επιβάρυναν με κόστος 42 δισ. ευρώ τον προϋπολογισμό.
Επομένως αποτελεί στοίχημα στο οικονομικό επιτελείο η οικονομική κάλυψη των αναγκών αυτών, ακόμη και αν δεν επιβληθεί γενικό lockdown και χρειασθεί να εφαρμοσθούν πολύ αυστηρά περιοριστικά μέτρα για τους ανεμβολίαστους, που θα έχουν σοβαρή επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στο εμπόριο και στην εστίαση.
Παράθυρο κοινωνικού μερίσματος στους πιο ευάλωτους στο τέλος του έτους αφήνει η κυβέρνηση:
Εν κατακλείδι εν όψει όλων των παραπάνω δεδομένων τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου φαίνεται να περιορίζουν τις προσδοκίες σε ό,τι αφορά τις περαιτέρω παροχές και ελαφρύνσεις, τις τελευταίες ημέρες.
Κατ΄ αναλογία εικάζεται ότι ναι μεν θα δοθεί τα Χριστούγεννα διπλό το ΚΕΑ και το επίδομα θέρμανσης σε 275.000 νοικοκυριά, αλλά για το «μέρισμα ανάπτυξης» σε οικονομικά ευάλωτους, ίσως απομακρύνεται το σενάριο με την καλύτερη εκδοχή να περιοριστεί η δαπάνη και να το λάβουν μόνο οι χαμηλοσυνταξιούχοι που δεν πήραν αναδρομικά βάσει των αποφάσεων του ΣτΕ και οι υγειονομικοί. Και αυτό το συμπεραίνουμε από την συμπλήρωση του Υπουργού «ότι τυχόν δημοσιονομικό περιθώριο που θα προκύψει θα διατεθεί υπέρ ορισμένων ομάδων, όπως είχε γίνει και παλαιότερα».
*Δείτε σχετικά για τα βιβλία του Γιώργου Χριστόπουλου: «Για 5η συνεχή χρονιά κυκλοφορούν τα βιβλία μου «ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΟΡΙΑ Ι και ΙΙ – Φυσικά και Νομικά Πρόσωπα 2021»
* Ο Γιώργος Δ. Χριστόπουλος είναι Φοροτεχνικός – οικονομολόγος με συγγραφική και διδακτική εμπειρία. Εκπρόσωπος τύπου και δημοσίων σχέσεων της ΠΟΦΕΕ, υπεύθυνος της επιστημονικής ομάδας της ΕΦΕΕΑ, φοροτεχνικός σύμβουλος της Ομοσπονδίας Βενζινοπωλών Ελλάδος, επιστημονικός συνεργάτης του Taxheaven, μέλος της «mental Group Γ. Χριστόπουλος και Συνεργάτες», τ. καθηγητής ΤΕΙ.
e-mail: g.christopoulos@mental.gr