Γιώργος Χριστόπουλος: Από το Brain Drain στο Brain Gain – μικρό αφιέρωμα στους ομογενείς του εξωτερικού – ΕΡΤ 1 – ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ

Αφορμή στο παρόν σημείωμα είναι μια πρόσφατη ανταπόκριση μου στο ΕΡΤNews και στην ΕΡΤ1, και συγκεκριμένα  στο τετράωρο καθημερινό  ενημερωτικό μαγκαζίνο «Συνδέσεις», που παρουσιάζουν οι έγκριτοι δημοσιογράφοι Χριστίνα Βίδου και Κώστας Παπαχλιμίντζος.  Εκεί φιλοξενήθηκα και μιλήσαμε σε ομογενείς που βρίσκονται στο εξωτερικό, οι οποίοι ζήτησαν κρίσιμα θέματα για τα φορολογικά τους.

Έτσι μαζί με το video που ακολουθεί, ο κόμβος και εγώ στέλνουμε το ενδιαφέρον και τη σκέψη μας σε χιλιάδες κυρίως νέους συμπολίτες μας, που ως γνωστόν πήραν την απόφαση εξαιτίας κυρίως της οικονομικής κρίσης να μεταναστεύσουν σε ένα άλλο κράτος στο εξωτερικό   και να αναζητήσουν εργασία.

Με δέκα χρήσιμες ερωτήσεις – απαντήσεις τους λέμε ότι ο κόμβος πολλές φορές έχει κάνει παρόμοια αφιερώματα και απαντάει σε κάθε ζήτημα που θέλουν να ενημερωθούν περισσότερο και να λύσουν κάθε τους απορία.

Εισαγωγή

• Τα τελευταία χρόνια (σχεδόν δεκαετία) μεγάλος αριθμός Ελλήνων συμπολιτών μας πήρε την απόφαση εξαιτίας κυρίως της οικονομικής κρίσης να μεταναστεύσει σε ένα άλλο κράτος στο εξωτερικό  και να αναζητήσει εργασία, όπου ζει μόνιμα εκεί.
• Ο όρος «brain drain» και η πραγματικότητα που περιγράφει, της φυγής εκατοντάδων χιλιάδων νέων Ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό στα χρόνια της κρίσης, έγινε μέρος του καθημερινού λεξιλογίου της περασμένης δεκαετίας και ως φαινόμενο εξακολουθεί να προβληματίζει.
• Η απειλή λοιπόν του brain drain συνεχίζει να ρίχνει βαριά την σκιά της πάνω από την ελληνική πραγματικότητα, μια πραγματικότητα που ως φαίνεται δεν έχει καταφέρει ακόμη να αφήσει πίσω κάποια από τα «δεινά» του πρόσφατου παρελθόντος της κρίσης και των μνημονίων.
• Υπολογίζεται ότι περίπου μισό εκατομμύριο, Έλληνες, υψηλού μορφωτικού επιπέδου, 25-44 ετών, μετανάστευσαν το διάστημα 2008-2017 (στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος). Από αυτούς οι μισοί ήταν μεταξύ 25-39 ετών, ποσοστό άνω του 90% ήταν πτυχιούχοι και μία στους τρεις ήταν γυναίκα»,

(βλ. σχετ. αρθρογραφία μας: Αφιέρωμα στην ομογένεια και τους απανταχού Έλληνες –  Γιατί δεν τελειώνει η «Οδύσσεια» της ταλαιπωρίας των Ελλήνων που ξενιτεύονται;  21 Ιουνίου 2017,  24 Ιουνίου 2017,  9 Ιουλίου 2017 εδώ στον κόμβο.

Κάνουμε λοιπόν σήμερα ένα μικρό αφιέρωμα στους ομογενείς του εξωτερικού με δέκα ερωτήματα και απαντήσεις:

Να εξετάσουμε πρώτα τις περιπτώσεις που έχουμε εγκατάσταση στο εξωτερικό με εκκρεμότητα την μη αλλαγή της φορολογικής κατοικίας.

1.Αλλαγή φορολογικής κατοικίας: ένας φορολογούμενος που ήδη έχει εγκατασταθεί στο εξωτερικό, για ποιους λόγους πρέπει να κάνει αλλαγή φορολογικής του κατοικίας; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα, ή και υποχρέωση ταυτόχρονα, να μεταφέρει το ΑΦΜ του στη Δ.Ο.Υ. κατοίκων εξωτερικού;

Η έννοια της φορολογικής κατοικίας για τα φυσικά και νομικά πρόσωπα προσδιορίζεται στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (άρθρο 4) και είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού καθορίζει υπό ποιες προϋποθέσεις ένα πρόσωπο οφείλει να φορολογηθεί για το παγκόσμιο εισόδημά του και να υποβάλει φορολογική δήλωση στη χώρα μας

Τα τελευταία χρόνια, η φορολογική διοίκηση έχει βγάλει πλήθος αποφάσεων που ρυθμίζουν θέματα φορολογίας κατοίκων εξωτερικού και τη διαδικασία μεταβολής φορολογικής κατοικίας. (βλ. σχετ. την πολ. 1201/2017 και πως φθάσαμε σε αυτή ).

Βεβαίως το πλαίσιο έχει γίνει πιο αυστηρό σε σχέση με το παρελθόν, ακολουθώντας τα πρότυπα και τις οδηγίες του ΟΟΣΑ, ωστόσο όμως χάριν των κρίσιμων αποφάσεων του ΣτΕ, έχουν λυθεί σημαντικά προβλήματα (όπως με τις αποφάσεις 1445/2016  και 1215/2017, για το  «ξεμπλοκάρισμα» των νομικών δυσκολιών και της «άρνησης» της Φορολογικής Διοίκησης για χωριστές δηλώσεις όταν ο σύζυγος εργάζεται στο εξωτερικό και η σύζυγος είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος).

Έστω λοιπόν ότι κάποιο πρόσωπο (Ελληνίδα ή Έλληνας  παίρνει την απόφαση να μεταναστεύσει σε ένα άλλο κράτος στο οποίο θα δραστηριοποιείται και θα είναι εγκατεστημένο.

Από τη στιγμή της μετεγκατάστασης και μετά γεννούνται τα ερωτήματα:
α. ποιου κράτους φορολογικός κάτοικος είναι το φυσικό πρόσωπο;
β. πως θα φορολογηθεί;

1^ον Όσον αφορά τη φορολογική κατοικία και το παγκόσμιο εισόδημα:

• Ακολουθώντας τα πρότυπα του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Ελληνικό φορολογικό δίκαιο με τον νέο ΚΦΕ (Ν. 4172/213), στο άρθρο 3, εισάγεται ο όρος «φορολογική κατοικία», προκειμένου να προσδιοριστούν τα υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα,
• Έτσι ισχύει και στο δικό μας φορολογικό δίκαιο ο γενικός κανόνας σύμφωνα με τα πρότυπα του ΟΟΣΑ: «Η φορολογική κατοικία προσδιορίζει τον τόπο που φορολογείται το εισόδημα των φορολογουμένων».
• Φορολογικός κάτοικος εξωτερικού: φορολογείται μόνο για το φορολογητέο εισόδημά του, που προκύπτει στην Ελλάδα και αποκτάται μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος ( άρθρο 3 του ΚΦΕ) και υπό την επιφύλαξη βεβαίως των διατάξεων της οικείας σύμβασης αποφυγής διπλής φορολογίας (ΣΑΔΦ), εφόσον υφίσταται. (σημ. οι ΣΑΔΦ θέτουν και τη σειρά των κριτηρίων που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη όταν δύο συμβαλλόμενα κράτη διεκδικούν το ίδιο φυσικό πρόσωπο ως φορολογικό τους κάτοικο, προκειμένου να επιλυθεί η διαφορά).
• Αντιθέτως ο φορολογούμενος που έχει τη φορολογική του κατοικία στην Ελλάδα υποχρεούται να υποβάλει φορολογική δήλωση και να δηλώσει όλα τα εισοδήματά του, είτε προέρχονται από την Ελλάδα είτε από το εξωτερικό δηλαδή υπόκειται σε φόρο για το παγκόσμιο εισόδημά του που αποκτάται μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος.
• Συνεπώς οι Έλληνες που έφυγαν στο εξωτερικό, αν δεν μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία, παραμείνουν φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος, είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν και να φορολογούνται στην Ελλάδα για όλα τα εισοδήματα που αποκτούν παγκοσμίως.

 2^ον  Όσον αφορά την υποχρέωση υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος:

Ο κάτοικος Ελλάδος που μεταφέρει τη φορολογική του κατοικία στην αλλοδαπή, όταν δεν αποκτά πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα π.χ, τόκους, ενοίκια, μερίσματα, κλπ., δεν έχει υποχρέωση υποβολής φορολογικής δήλωσης στην Ελλάδα.

3^ον Όσον αφορά τα τεκμήρια:

Οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού δεν έχουν τεκμήρια διαβίωσης του άρθρου 31 του ΚΦΕ (δηλαδή για παράδειγμα, μπορεί να έχει στην Ελλάδα εξοχική κατοικία ή αυτοκίνητο, ή σκάφος, χωρίς να τον πιάνει τεκμήριο διαβίωσης).

Επίσης δεν εφαρμόζονται τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα του άρθρου 32 του ΚΦΕ, για φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού εφόσον δεν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα (τόκους, μερίσματα, ενοίκια κλπ).

 4^ον Ο φορολογικός κάτοικος εξωτερικού μπορεί να εμβάζει χρηματικά ποσά μέσω τραπέζης στην Ελλάδα, χωρίς αφενός να χρειάζεται να δικαιολογήσει τα κεφάλαια αυτά και αφετέρου χωρίς να ελέγχεται για αυτές τις κινήσεις (από τις φορολογικές αρχές)

 5^ον Ο φορολογικός κάτοικος εξωτερικού, έχοντας εισοδήματα από πηγές στην Ελλάδα (π.χ. τόκους, μερίσματα, υπεραξίες μετοχών κλπ), μπορεί να εφαρμόσει τις συμβάσεις αποφυγής διπλής φορολογίας (ΣΑΔΦ), που προβλέπουν την αποφυγή διπλής φορολόγησης.

 6^ον Ο φορολογικός κάτοικος εξωτερικού που αποφασίζει να επιστρέψει στην Ελλάδα, μπορεί να κάνει μεταφορά κεφαλαίων εντός διετίας, χωρίς να χρειάζεται να δικαιολογήσει τα κεφάλαια αυτά και φυσικά χωρίς να υπόκεινται σε φορολογία. (άρθρο 34, παρ. 2 του ΚΦΕ)

7^ον Ο φορολογικός κάτοικος εξωτερικού που αποφασίζει να επιστρέψει στην Ελλάδα, ακόμα κι αν δεν μεταφέρει τα κεφάλαια του στην Ελλάδα και παραμείνουν στο Εξωτερικό, θα είναι σε θέση να μπορεί να τα δικαιολογήσει οποτεδήποτε στο μέλλον. Αντιθέτως κάποιος που δεν έχει κάνει τη διαδικασία αλλαγής της φορολογικής κατοικίας  δεν θα είναι σε θέση να τα δικαιολογήσει. Μην ξεχνάμε τις διακρατικές συμφωνίες για υποχρεωτική, αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών.

2.Μέχρι πότε μπορώ να κάνω την αίτηση για τη μεταβολή της φορολογικής μου κατοικίας;

H αίτηση υποβάλλεται στην εφορία που ανήκει και υποβάλλει τη φορολογική του δήλωση, το αργότερο μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαημέρου του Μαρτίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το έτος της αναχώρησης για το εξωτερικό, αίτηση (έντυπο Μ0) με συνημμένα τα έντυπα Μ1 και Μ7 συμπληρωμένα, καθώς και τις απαραίτητες υπεύθυνες δηλώσεις.

Παράλληλα, και εφόσον τα διαθέτουν, συνυποβάλλουν και τα σχετικά δικαιολογητικά που αποδεικνύουν τη φορολογική κατοικία.

Σε διαφορετική περίπτωση ο φορολογούμενος θα πρέπει να τα προσκομίσει το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Σεπτεμβρίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης.

Παράδειγμα: Αν κάποιος αναχώρησε για το εξωτερικό μέσα στο 2022.

Ας πούμε ότι εγκαταστάθηκε στην Γερμανία στις 30.06.2022 και επομένως συμπλήρωσε τις 183 ημέρες από την πρώτη ημέρα παρουσίας του στην Γερμανία, πρέπει να καταθέσει την αίτησή του για μεταφορά της φορολογικής του κατοικίας μέχρι την Παρασκευή 10 Μαρτίου 2023 που είναι η τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαημέρου του Μαρτίου του επόμενου έτους.

Προσοχή: Αντιθέτως, εάν οι αιτήσεις υποβληθούν ή τα δικαιολογητικά προσκομιστούν μετά την 31η Δεκεμβρίου του έτους που ακολουθεί το έτος αναχώρησης, αυτές θα εξετάζονται με τη διαδικασία της πολ.1177/14.7.2014 εγκυκλίου αλλά με τα δικαιολογητικά που προβλέπονται στην Απόφαση  πολ. 1201/2017.

3.Ποια είναι τα δικαιολογητικά για τη μεταβολή της φορολογικής κατοικίας;

 Η μεταβολή της φορολογικής κατοικίας ενός φυσικού προσώπου φορολογικού κατοίκου Ελλάδας, λόγω της μετοικεσίας του στο εξωτερικό, προϋποθέτει την τήρηση συγκεκριμένης διαδικασίας και την υποβολή καθορισμένων δικαιολογητικών στην αρμόδια ΔΟΥ του φορολογουμένου, η οποία και θα αποφασίσει επί του θέματος. Σε περίπτωση απόρριψης του σχετικού αιτήματος, ο φορολογούμενος μπορεί να ασκήσει αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Τα δικαιολογητικά τα οποία απαιτούνται είναι εναλλακτικά τα εξής:
(α) Βεβαίωση φορολογικής κατοικίας από την αρμόδια φορολογική αρχή του κράτους όπου δηλώνει φορολογικός κάτοικος, ή αντί αυτής πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (δίγλωσσα έντυπα),  εάν ο φορολογούμενος έχει εγκατασταθεί σε κράτος με το οποίο υφίσταται ΣΑΔΦΕ. (συνήθως στην πράξη,  εάν δεν έχουμε πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας αλλά βεβαίωση φορολογικής κατοικίας, ζητείται συμπληρωματικά και σύμβαση εργασίας ή βεβαίωση εργοδότη) ή
(β) αντίγραφο της εκκαθάρισης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ή, ελλείψει εκκαθάρισης, αντίγραφο της σχετικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματός του, που υπέβαλε στο άλλο κράτος ως φορολογικός κάτοικος του κράτους αυτού, σε περίπτωση που δεν προβλέπεται η έκδοση των ανωτέρω από την αρμόδια φορολογική αρχή.
Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος, δεν εργάζεται στο εξωτερικό, είτε ως μισθωτός, είτε ως ελεύθερος επαγγελματίας κλπ επομένως υπάρχει αδυναμία προσκόμισης των προηγουμένων, προσκομίζεται βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή από την οποία να προκύπτει η μόνιμη και σταθερή εγκατάσταση του προσώπου αυτού στο άλλο κράτος.  

Για τη γνησιότητα των αλλοδαπών δημοσίων εγγράφων, τα οποία έχουν συνταχθεί στο έδαφος του αλλοδαπού κράτους, απαιτείται σφραγίδα της Χάγης (apostille) καθώς και επίσημη μετάφραση στην Ελληνική γλώσσα είτε από εγκεκριμένο μεταφραστικό κέντρο (ή την Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπ.Εξωτερικών), είτε από δικηγόρο.

(Λοιπές λεπτομέρειες για επιπλέον των παραπάνω δικαιολογητικών που οφείλει να προσκομίσει κατά περίπτωση, βλ. σχετ. στην πολ. 1201/2017 ).

4.Ποια είναι τα κριτήρια για να θεωρηθεί κάποιος ότι είναι φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής;

Για την απόκτηση κατοικίας απαιτείται πραγματική εγκατάσταση σε ορισμένο τόπο (corpus) και βούληση του ατόμου (animus) να καταστήσει τον εν λόγω τόπο κέντρο της ύπαρξης του, των βιοτικών του σχέσεων, των υλικών του συμφερόντων, του υλικού του βίου και της επαγγελματικής του εγκατάστασης

Πρώτα μετράει στη χώρα που θα εγκατασταθεί το χρονικό διάστημα που πρέπει υπερβαίνει τις (183) ημέρες, αθροιστικά, στη διάρκεια οποιασδήποτε δωδεκάμηνης περιόδου.

Παράλληλα όπως προαναφέραμε, να αποκτά μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων, ήτοι τους προσωπικούς και οικονομικούς δεσμούς του στη Χώρα που θα εγκατασταθεί.

5.Έχω συνέπειες αν δεν δηλώσω την μεταβολή της φορολογικής μου κατοικίας στην εφορία, ενώ έχω εγκατασταθεί και εργάζομαι στο εξωτερικό;

Είπαμε πρωτύτερα ότι κάθε φορολογούμενος μπορεί να έχει μόνο μία φορολογική κατοικία.

Πολλοί από όσους συμπολίτες έχουν μετακομίσει στο εξωτερικό συγχέουν την έννοια της φορολογικής κατοικίας, με τη συνήθη διαμονή και τη μόνιμη κατοικία και αυτό προφανώς είναι λάθος.

Η φορολογική διοίκηση δεν μπορεί να  γνωρίζει (αυτεπάγγελτα) αν κάποιος έχει φύγει στο εξωτερικό, και ο ίδιος δεν το δηλώσει και δεν έχει μεριμνήσει  για τη μεταβολή της φορολογικής του κατοικίας στην αρμόδια τοπική εφορία που υπέβαλε τις δηλώσεις του. Συνεπώς οι ελληνικές αρχές θα αγνοούν ότι είναι ήδη μόνιμος κάτοικος εξωτερικού. Στο μητρώο η φορολογική διοίκηση, θα εξακολουθεί να  τον βλέπει ως φορολογικό κάτοικο Ελλάδας σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 3 του ΚΦΕ – Ν. 4172/2013.

Εκ του λόγου αυτού δεν θα έχει κανένα φορολογικό πλεονέκτημα και θα εξακολουθεί να φορολογείται όπως ο φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για το παγκόσμιο εισόδημα. Αλλά στην πράξη μπορεί να αντιμετωπίσει και μια σειρά από άλλες πιθανές συνέπειες.

Ενδεικτικά αναφέρουμε, ότι για να εμβάσει χρήματα από την αλλοδαπή στην Ελλάδα, πρέπει να μπορεί να τα δικαιολογήσει. Και αυτό  δεν μπορεί να γίνει, αν παρέμεινε φορολογικός κάτοικος Ελλάδας και δεν δήλωσε το παγκόσμιο εισόδημα στην Ελλάδα. Και εκεί βεβαίως οι συνέπειες μπορεί να είναι πολύ σοβαρές.

6.Μήπως θα έχω διπλή φορολόγηση και στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, αφού μεταφέρω κανονικά τη φορολογική μου κατοικία στο εξωτερικό;

 Όχι. Δεν υπάρχει διπλή φορολόγηση.  

Σε κάθε περίπτωση με τις χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει συνάψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας εισοδήματος, προβλέπεται για κάθε πηγή εισοδήματος το πού θα φορολογείται αυτό.

Οι περισσότερες συμβάσεις αποφυγής διπλής φορολογίας ακολουθούν το πρότυπο του ΟΟΣΑ. Παρόλα αυτά, κατά την συμπλήρωση της δήλωσης του κατοίκου εξωτερικού για να αποφανθούμε σε ποια κατηγορία θα εντάξουμε ένα εισόδημα από την ημεδαπή, προκειμένου να τύχει της ανάλογης φορολογικής μεταχείρισης, σύμφωνα με την αντίστοιχη διάταξη της Σύμβασης Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ), απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ανατρέχουμε σε κάθε περίπτωση στο αντίστοιχο άρθρο της εκάστοτε Σύμβασης και να εξετάζουμε με προσοχή τους όρους που αναφέρονται σε αυτή.

Το ίδιο ισχύει και αντίστροφα όταν έχουμε φορολογικό κάτοικο Ελλάδας που αποκτά εισόδημα από πηγή στο εξωτερικό.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι ΣΑΔΦΕ έχουν τρεις περιπτώσεις φορολόγησης εισοδήματος, για κάθε πηγή εισοδήματος ξεχωριστά:

1. Φορολόγηση μόνο στο κράτος φορολογικής κατοικίας.
2. Φορολόγηση μόνο στο κράτος προέλευσης του εισοδήματος.
3. Φορολόγηση και στα δύο κράτη με πίστωση του φόρου αλλοδαπής.

Αλλά και με τις χώρες με τις οποίες δεν υπάρχει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας το υπουργείο οικονομικών έδωσε λύση με τον Ν.4172 που στο άρθρο 9 προβλέπει την πίστωση του φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή (σχετική πολ. 1067/2015)

Σχετικά υπενθυμίζουμε ότι απαλλάσσεται από το φόρο, το εισόδημα που αποκτούν φυσικά πρόσωπα που είναι φορολογικοί κάτοικοι σε κράτη με τα οποία η Ελλάδα έχει συνάψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας (ΣΑΔΦ) και το οποίο προκύπτει από ορισμένα εισοδήματα (υπεραξία μεταβίβασης των τίτλων που έχουν εκδοθεί από ημεδαπή επιχείρηση, μερίσματα, τόκοι, δικαιώματα) υπό την προϋπόθεση ότι υποβάλλουν στη Φορολογική Διοίκηση δικαιολογητικά που αποδεικνύουν τη φορολογική τους κατοικία. (Βλ. και στο βιβλίο μου «ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΟΡΙΑ» Ι – Φυσικά πρόσωπα. Έκδοση 2021 και 2022).

7.Έχω φύγει από την Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια και δεν έχω δηλώσει την μεταβολή της φορολογικής μου κατοικίας. Τι πρέπει να κάνω;

 Εάν αποδειχθεί ότι ο φορολογούμενος είναι κάτοικος εξωτερικού και υπό την προϋπόθεση ότι δεν θεωρείται κάτοικος Ελλάδας κατά τις διατάξεις της εσωτερικής μας νομοθεσίας, είναι δυνατή η μεταβολή της φορολογικής του κατοικίας από την τρέχουσα ημερομηνία, χωρίς την υποχρέωση να υποβληθούν, στη Δ.Ο.Υ. όπου ο φορολογούμενος εμφανίζεται ως κάτοικος Ελλάδας, δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος με το εισόδημα αλλοδαπής προέλευσης για τα έτη που απέδειξε ότι ήταν κάτοικος εξωτερικού.

Συγκεκριμένα με τις αποφάσεις της ΑΑΔΕ, για προγενέστερα έτη, ακολουθείται η διαδικασία της πολ.1177/14.7.2014 εγκυκλίου, αλλά με τα δικαιολογητικά που προβλέπονται στην πολ.1201/2017 Απόφαση Διοικητή ΑΑΔΕ.

8.Ο φορολογικός κάτοικος εξωτερικού πότε έχει υποχρέωση να υποβάλει φορολογική δήλωση στην Ελλάδα;

 Όπως είπαμε και πρωτύτερα οι κάτοικοι εξωτερικού έχουν υποχρέωση να κάνουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος μόνο αν έχουν πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα. ΠΡΟΣΟΧΗ Ακόμα και ένα λεπτό από τόκους γεννά αυτή την υποχρέωση!

9.Έχω εξοχική κατοικία και αυτοκίνητο στην Ελλάδα, θα πληρώσω φόρο στην Ελλάδα;

Όπως είπαμε πιο πάνω για τα τεκμήρια διαβίωσης, δεν εφαρμόζονται σε φυσικό πρόσωπο που έχει τη φορολογική κατοικία του στην αλλοδαπή. Για το ακίνητο βεβαίως θα πληρώνετε ΕΝ.Φ.Ι.Α

10.Φορολογικά προνόμια και κίνητρα επαναπατρισμού των ξενιτεμένων ομογενών μας – Από το Brain Drain στο Brain Gain: Έτσι μπορεί να αναστραφεί το φαινόμενο:

Η Ελλάδα έχει ψηφίσει νόμους εισάγοντας νέα άρθρα στο φορολογικό νόμο (Βλ. σχετ. ΚΦΕ- Ν. 4172/2013, άρθρα 5Α, 5Β, 5Γ)

Με τα άρθρα αυτά στόχος είναι η προσέλκυση ειδικών κατηγοριών φορολογουμένων στην Ελλάδα, προκειμένου να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα και ο επαναπατρισμός Ελλήνων φορολογικών κατοίκων εξωτερικού.

Σχετικές αποφάσεις και εγκύκλιοι για την εναλλακτική φορολόγηση του άρθρου 5Α του Κ.Φ.Ε.: Ε.2079/2020, Α.1130/2020, ΚΥΑ 147269 ΕΞ 2020,  Α.1036/2020

Σχετικές αποφάσεις και εγκύκλιοι για την εναλλακτική φορολόγηση του άρθρου 5Β του Κ.Φ.Ε.: Α.1217/2020

Σχετικές αποφάσεις και εγκύκλιοι για την εναλλακτική φορολόγηση του άρθρου 5Γ του Κ.Φ.Ε.: A 1087/2021 (ΦΕΚ ΒΊ 691/26.4.2021), Ε 2015/21.1.2021, Ε 2224/01.12.2021

Ενδεικτικά:

Προϋποθέσεις υπαγωγής στην εναλλακτική φορολόγηση του άρθρου 5Α του Κ.Φ.Ε.

Υπαγωγή εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι προϋποθέσεις:

• δεν ήταν φορολογικός κάτοικος της Ελλάδος τα (7) από τα προηγούμενα (8) έτη πριν τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του στην Ελλάδα, και
• αποδεικνύει ότι επενδύει ο ίδιος ή συγγενικό του πρόσωπο, ή μέσω νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας στο οποίο ή στην οποία, αντίστοιχα, έχει την πλειοψηφία των μετοχών ή μεριδίων, σε ακίνητα ή επιχειρήσεις ή κινητές αξίες ή μετοχές ή μερίδια σε Ν.Π ή Ν.Ο. με έδρα την Ελλάδα.

Το ποσό της επένδυσης αυτής δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 500.000 ευρώ

Η επένδυση πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός τριών (3) ετών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης.

 Εναλλακτική φορολόγηση του άρθρου 5Β του Κ.Φ.Ε.

Αν έλθει ο συνταξιούχος και εγκατασταθεί στην Ελλάδα, αφού έχει συμπληρώσει ως κάτοικος εξωτερικού (5) από τα (6) έτη πριν από τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του στην Ελλάδα, καταβάλλει κάθε φορολογικό έτος αυτοτελώς φόρο με συντελεστή (7%) για το σύνολο του εισοδήματός του που αποκτήθηκε στην αλλοδαπή.

Κάλυψη τεκμηρίων:

Για τον φορολογούμενο που έχει υπαχθεί στις διατάξεις του άρ­θρου 5Β (συνταξιούχοι)  δεν υπάρχει ρητή πρόβλεψη στην περίπτωση δ’ της πα­ραγράφου 2 του άρθρου 34 του ΚΦΕ περί μη δικαιολόγησης της απόκτησης εισαχθέντος συναλλάγματος, όπως συμβαίνει για τους υπαγόμενους στις διατάξεις του 5Α (υποπερίπτωση δδ’).

Ωστόσο μπορεί να έχει εφαρμογή η διάταξη της  υποπερίπτωσης γγ’, σύμφω­να με την οποία, δεν απαιτείται η δικαιολόγηση της απόκτησης εισαχθέντος συναλλάγματος, για τα πρόσωπα που είχαν διαμείνει πέντε (5) τουλάχιστον συνεχή χρόνια στην αλλοδαπή και το επι­καλούμενο ποσό συναλλάγματος προέρχεται από καταθέσεις στο όνομά του ή στο όνομα του άλλου συζύγου σε τραπεζικό λογα­ριασμό ανοιγμένο σε χώρα της Ε.Ε./Ε0Χ ή σε υποκατάστημα ελληνικής τράπεζας στο εξωτερικό κατά το χρόνο που διέμεναν στην αλλοδαπή ή από καταθέσεις τους – μέσα σε έναν (1) χρόνο από τη μετοικεσία τους στην Ελλάδα χωρίς το συνάλλαγμα αυτό να έχει επανεξαχθεί στην αλλοδαπή.

Εναλλακτική φορολόγηση του άρθρου 5Γ του Κ.Φ.Ε.

Αν έλθει για να εργασθεί στην Ελλάδα σε νέα θέση μισθωτής εργασίας, ή με σκοπό να ασκήσει ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, θα απαλλάσσεται από τον φόρο εισοδήματος για το (50%) του εισοδήματος του από μισθωτή εργασία στην Ελλάδα, για επτά (7) συναπτά φορολογικά έτη και βέβαια δεν θα έχει τεκμήριο βάσει της κατοικίας ή του επιβατικού αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης.

Αρκεί να έχει συμπληρώσει ως κάτοικος εξωτερικού (5) από τα (6) έτη πριν από τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του στην Ελλάδα.

Μη εφαρμογή τεκμηρίων για φυσικά πρόσωπα που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 5Γ:

Για τα φυσικά πρόσωπα που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 5Γ, δεν εφαρμόζεται ετήσια αντικειμενική δαπάνη (διαβίωσης) που προκύ­πτει από κατοικίες και αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης. Με την εγκύκλιο Ε. 2029/2022 και την απόφαση Α. 1087/2021 διευκρινίστηκε ότι για πρόσωπα αυτά, «δεν εφαρμόζεται η ετήσια αντι­κειμενική δαπάνη, η οποία προκύπτει βάσει κατοικίας (κύριας και δευτερευουσών) ή/και επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης (ανεξαρτήτως αριθμού οχημάτων)».

Όλα αυτά στο video που ακολουθεί:

* Ο Γιώργος Δ. Χριστόπουλος είναι Φοροτεχνικός – οικονομολόγος με συγγραφική και διδακτική εμπειρία.  Εκπρόσωπος τύπου και δημοσίων σχέσεων της ΠΟΦΕΕ, υπεύθυνος της επιστημονικής ομάδας της ΕΦΕΕΑ, φοροτεχνικός σύμβουλος της Ομοσπονδίας Βενζινοπωλών Ελλάδος, επιστημονικός συνεργάτης του Taxheaven, μέλος της «mental Group  Γ. Χριστόπουλος και Συνεργάτες», τ. καθηγητής ΤΕΙ.

e-mail: g.christopoulos@mental.gr