Το ημερολόγιο ενός φοροτεχνικού
1.Ποιοι έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν δήλωση:
Σύμφωνα με το άρθρο 67 του ΚΦΕν.4172/2013, την απόφασηΑ.1042/30.03.2023 και πολ.1067/20-3-2015), υποχρέωση να υποβάλλει φορολογική δήλωση φυσικού προσώπου (έντυπο Ε1) έχει:
1ον κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον έχει την φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα, έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του, ανεξάρτητα από το αν είναι εξαρτώμενο μέλος ή όχι και αποκτά πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημαφορολογούμενο με οποιονδήποτε τρόπο (π.χ. βάσει κλιμακίων ή αυτοτελώς) ή απαλλασσόμενο.
2ον Οι φορολογούμενοι οι οποίοι έχουν κάνει έναρξη επιτηδεύματος υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος σε κάθε περίπτωση.
3ον Οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού είναι υπόχρεοι για υποβολή δήλωσης μόνο όταν αποκτούν πραγματικό εισόδημα φορολογούμενο με οποιονδήποτε τρόπο (π.χ. βάσει κλίμακας ή αυτοτελώς) ή απαλλασσόμενο από πηγές Ελλάδος. (Τόκοι, ενοίκια, μερίσματα, κλπ.).
Αντιθέτως, ένας κάτοικος εξωτερικού που διαθέτει π.χ. δευτερεύουσα κατοικίαήεπιβατικό αυτοκίνητο στηνΕλλάδα ή προβαίνει σε αγορά ακινήτου ή αυτοκινήτου στην Ελλάδα, εφόσον δεν αποκτά πραγματικό εισόδημα στη χώρα μας, δεν υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (σημ. αυτό προκύπτει από το συνδυασμό των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 67, με τις διατάξεις της περ. η’ του άρθρου 33 του ν.4172/2013).
4ον ενήλικα τέκνα (άνω των 18 ετών) που αποκτούν εισόδημα πραγματικό ή τεκμαρτό,φορολογούμενο με οποιονδήποτε τρόπο (π.χ. βάσει κλιμακίων ή αυτοτελώς) ή απαλλασσόμενο, ακόμα και εάν αυτά αναγνωρίζονται ως εξαρτώμενα μέλη (π.χ. φοιτητές κ.λπ.). Συνεπώς καμία πλέον εξαίρεση στην υποχρέωση για δήλωση εισοδήματος. Καθιερώνεται καθολικό ηλικιακό κριτήριο.
5ον Οι φορολογούμενοι που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 5Α του Κ.Φ.Ε. και οι οποίοι υποχρεούνται να δηλώνουν όλα τα εισοδήματά τους, που προκύπτουν στην ημεδαπή.
6ον Οι φορολογούμενοι που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 5Β του Κ.Φ.Ε. και οι οποίοι υποχρεούνται να δηλώνουν όλα τα εισοδήματά τουςπου προκύπτουν στην ημεδαπή και στην αλλοδαπή.
7ον Οι φορολογούμενοι που υπάγονται στιςδιατάξεις του άρθρου 5Γ του Κ.Φ.Ε.και οι οποίοι υποχρεούνται να δηλώνουν όλα τα εισοδήματά τουςπου προκύπτουν στην ημεδαπή και στην αλλοδαπή.
- Δεν υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης:
α. οι φορολογούμενοι που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους και δεν αποκτούν πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα.
β. οι κεκαρμένοι μοναχοί (εκτός μονών – ασκητές) για το καθαρό ποσό της σύνταξης που καταβάλλεται σε αυτούς κατά το χρονικό διάστημα που διατηρούν την ανωτέρω ιδιότητα, εφόσον αυτό δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ. Στην περίπτωση αυτή δεν εφαρμόζεται η παράγραφος 24 του άρθρου 72 του ΚΦΕ για υποχρέωση αποδείξεων.
γ. Ομοίως, δεν υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης τα φυσικά πρόσωπα που είναι φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής και αποκτούν εισόδημα αποκλειστικά από τόκους κρατικών ομολόγων και εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου, καθώς και από τόκους εταιρικών ομολογιών της παραγράφου 5 του άρθρου 37 του ΚΦΕ. (βλ. σχ. πολ.1067/20.3.2015 με τις οδηγίες για την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 9, 67, 69 και 70 του ΚΦΕ- Ν. 4172/2013).
- Υποχρέωση υποβολής της δήλωσης για άλλα πρόσωπα (από τρίτους):
- Ο γονέας ή το μέρος συμφώνου που ασκεί τη γονική μέριμνα για τα εισοδήματα των ανήλικων παιδιών
- Ο κηδεμόνας ή ο προσωρινός διαχειριστής ή ο σύνδικος πτώχευσης ή ο μεσεγγυούχος για περιπτώσεις σχολάζουσας κληρονομιάς ή επιδικίας ή πτώχευσης ή μεσεγγύησης, αντίστοιχα.
- Ο επίτροπος ή ο κηδεμόνας ή ο δικαστικός συμπαραστάτης, στις περιπτώσεις, αντίστοιχα,
- ανηλίκων ή αυτών που έχουν υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση. • Οι κληρονόμοι του φορολογουμένου για το συνολικό εισόδημά του μέχρι την ημέρα του θανάτου του.
- Στις χωριστές δηλώσεις συζύγων:
Εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 11 για τα εξαρτώμενα μέλη του φορολογούμενου.
Δηλαδή ο εισόδημα των ανήλικων τέκνων, (με την επιφύλαξη της παραγράφου 4 του άρθρου 11 του ν.4172/2013 -περιπτώσεις δηλαδή που το ανήλικο τέκνο υποβάλει δική του δήλωση), προστίθεται στα εισοδήματα του γονέα που έχει το μεγαλύτερο συνολικό εισόδημα και φορολογείται στο όνομά του.
Αν οι γονείς έχουν ίσο ποσό συνολικού εισοδήματος,το εισόδημα του ανήλικου τέκνου προστίθεται στο εισόδημα του πατέρα και φορολογείται στο όνομά του.
Σε περίπτωση που ένας εκ των γονέων έχει τη γονική μέριμνα, το εισόδημα του ανήλικου τέκνου προστίθεται στα εισοδήματα του γονέα αυτού.
- Πτώχευση:Σε περίπτωση πτώχευσης υποβάλλονται δύο δηλώσεις, μια δήλωση από τον σύνδικο πτώχευσης για την πτωχευτική περιουσία σε χειρόγραφη μορφή στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. και μια δήλωση από τον πτωχό για την τυχόν μη πτωχευτική περιουσία και εισοδήματα ηλεκτρονικά.
- Υποχρεωτικά όλα τα εισοδήματα στη δήλωση:
Είναι υποχρεωτική η αναγραφή όλων των εισοδημάτων των παραπάνω υπόχρεων, που φορολογούνται με οποιοδήποτε τρόπο ή απαλλάσσονται. Ανεξάρτητα δηλαδή από το αν φορολογούνται ή όχι, καθώς και ανεξάρτητα από τον τρόπο φορολόγησης τους.
Συνεπώς στη δήλωση θα αναγράφονται όλα τα εισοδήματα του υπόχρεου ανεξάρτητα αν φορολογούνται ή απαλλάσσονταιτης φορολογίας ή έχουν φορολογηθεί κατ’ ειδικό τρόπο με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης ή έχουν καταβληθεί ελεύθερα φόρου.
Για όλα τα αυτοτελώς φορολογούμενα εισοδήματα δηλώνεται και ο παρακρατηθείς ή αποδοθείς, κατά περίπτωση, φόρος. (Βλ. σχ. στο άρθρο 67 του ΚΦΕ – Ν. 4172/2013 και στο άρθρο 5 της απόφασης Α. 1042/30.03.2023).
- Πότε έχουν υποχρέωση υποβολής δήλωσηςτα ανήλικα εξαρτώμενα τέκνα (άρθρο 11 του ΚΦΕ):
Για τα εισοδήματα των ανήλικων τέκνων, υπόχρεος για την υποβολή της δήλωσης είναι ο γονέας ή το μέρος συμφώνου συμβίωσης που ασκεί τη γονική μέριμνα, με την επιφύλαξη των οριζομένων στην παράγραφο 4 του άρθρου 11».
Σύμφωνα με το άρθρο 11 του ΚΦΕ-Ν. 4172/2013, παρ. 4, «το εισόδημα των ανήλικων τέκνωνπροστίθεται στα εισοδήματα και φορολογείται στο όνομα του γονέα που ασκείτη γονική μέριμνα και σε κάθε περίπτωση στο όνομα του συζύγου, ο οποίος θεωρείται κατ’ αρχήν υπόχρεος για την υποβολή της δήλωσης ».
Έχουμε όμως εξαιρέσεις και μόνο στιςακόλουθες περιπτώσειςέχουν υποχρέωση υποβολής δήλωσης τα ανήλικα εξαρτώμενα τέκνα:
- Όταν αποκτούν εισόδημα από εργασιακή σχέση, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 12 (από μισθωτή εργασία),
- Όταν αποκτούν συντάξεις που περιήλθαν στο ανήλικο τέκνο, λόγω θανάτου του πατέραή της μητέρας του.
Όταν, παράλληλα με τα εισοδήματα αυτά, τα ανήλικα αποκτούν και εισόδημα άλλης κατηγορίας, όπως π.χ. από ακίνητα, αυτό προσμετράταιστο εισόδημα του γονέα που ασκεί τη γονική μέριμνα και δεν αναγράφεται στην ατομική φορολογική δήλωσή τους.
Σε περίπτωση υποβολής εντύπου Ε3 για ανήλικο τέκνο,του οποίου τα εισοδήματα φορολογούνται στο όνομα του γονέα που ασκεί την γονική μέριμνα, η δήλωση του γονέα με το Ε3 του ανήλικου τέκνου θα υποβάλλεταιστην αρμόδιαΔ.Ο.Υ.όπως ορίζεται στηνπαρ. 1γ της απόφασης Α.1042/30.03/2023. (βλ.σχετ.στην απόφαση Α. 1042/30.03.2023, παρ. 1γ, 8 και 9 του άρθρου 1). Δηλαδήχειρόγραφαστην αρμόδια Δ.Ο.Υ., είτε με αποστολή αιτήματος στην ψηφιακή πύλη myAADE, (έντυπο Δ210) μέσω της εφαρμογής «Τα Αιτήματά μου» (βλ. σχετ. περισσότερεςλεπτομέρειες για τηνεφαρμογή«Τα Αιτήματά μου» στηνΑ. 1054/2022Απόφαση τουΔιοικητήΑΑΔΕ,είτεμε αποστολή με συστημένη επιστολή ή με υπηρεσία ταχυμεταφοράςαπό συγγενή ή άλλο τρίτο πρόσωπο.
- Πότε έχουν υποχρέωση υποβολής δήλωσης τα ενήλικα εξαρτώμενο τέκνα:
Σε κάθε περίπτωση τα ενήλικα τέκνα που αποκτούν πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα υποβάλλουν χωριστή φορολογική δήλωση ακόμα και εάν αυτά αναγνωρίζονται ως εξαρτώμενα μέλη (π.χ. φοιτητές κ.λπ.), σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 11. Σχ. βλ. άρθρο 67 παρ. 1 του Ν. 4172/2013 και την πολ. 1067/19-3-2015).
Συνεπώς δεν προβλέπεται, πλέον, εξαίρεση από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης για τα ενήλικα τέκνα (π.χ. φοιτητές κ.λπ.), ακόμα και εάν αυτά αναγνωρίζονται ως εξαρτώμενα μέλη του φορολογούμενου, εφόσον αποκτούν εισόδημα.
Για να παραμείνουν ωστόσο εξαρτώμενα τα τέκνα άνω των 18 ετών, πρέπει να ισχύει μία από τιςπιο κάτω προϋποθέσεις (άρθρ. 11 του ΚΦΕ):
1.να είναι έως 25 ετών και να φοιτούν σε σχολές ή σχολεία ή ινστιτούτα επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης της ημεδαπής ή αλλοδαπής, το ετήσιο φορολογητέο εισόδημά τουςνα μην υπερβαίνει το ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ και να συνοικούν με τον φορολογούμενο ή
2.να είναι έως 25 ετών και εγγεγραμμένα στα μητρώα ανέργων του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) ή να υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους, το ετήσιο φορολογητέο εισόδημά τουςνα μην υπερβαίνει το ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ και να συνοικούν με τον φορολογούμενο,
3.να έχουν ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίαςτουλάχιστον 67%, να είναι άγαμα, διαζευγμένα ή σε χηρεία και το ετήσιο εισόδημά τουςνα μην υπερβαίνει το ποσό των έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ.
Στα παραπάνω εισοδηματικά όρια δεν λαμβάνονται υπόψη οι παρακάτω κατηγορία εισοδήματος:
α) διατροφή που καταβάλλεται στο ανήλικο τέκνο με δικαστική απόφαση ή με συμβολαιογραφική πράξη ή με ιδιωτικό έγγραφο,
β) εξωϊδρυματικό επίδομα ή προνοιακά επιδόματα αναπηρίαςπου χορηγούνται από το κράτος.
- Περιπτώσεις που η δήλωση υποβάλλεται εμπρόθεσμα καθ’ όλη τη διάρκεια του φορολογικού έτους και το αργότερο έως τις 31/12/2023:
Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος αποβιώσει ή μεταφέρει την κατοικία του στο εξωτερικό, η δήλωση υποβάλλεται από τουςκατά περίπτωση υπόχρεους, καθ’ όλη τη διάρκεια του φορολογικού έτους.
- Δηλώσεις αποβιωσάντων: Παράδειγμα, εάν ένας φορολογούμενος απεβίωσε στις 25/6/2022 η δήλωση, με τα εισοδήματα του από 01/01/2022 έως 25/06/2022, θα μπορεί να υποβληθεί από τους κληρονόμους του(περ. γ της παρ. 5 του άρθ. 67 του ΚΦΕ), στην αρμόδια Δ.Ο.Υ.εμπρόθεσμα έως 31.12.2023, όπως ορίζεται στην παρ. 1γ της απόφασης Α.1042/30.03/2023.
Δηλαδή χειρόγραφα στην αρμόδια Δ.Ο.Υ., είτε με αποστολή αιτήματος στην ψηφιακή πύλη myAADE, (έντυπο Δ210) μέσω της εφαρμογής «Τα Αιτήματά μου» (βλ. σχετ. περισσότερεςλεπτομέρειες για τηνεφαρμογή«Τα Αιτήματά μου» στην Α. 1054/2022Απόφαση του Διοικητή ΑΑΔΕ,είτεμε αποστολή με συστημένη επιστολή ή με υπηρεσία ταχυμεταφοράςαπό συγγενή ή άλλο τρίτο πρόσωπο.
Ειδικότερα, υποβάλλεται από τον ή τουςεγγύτερους συγγενείς ή κληρονόμους, πριν την υποβολή στη Φορολογική Διοίκηση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του αποβιώσαντος και προσκομίζεται, κατά περίπτωση, πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών, πιστοποιητικό περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης ή αντίγραφο διαθήκηςμε το αποδεικτικό δημοσίευσης τηςκαι στην περίπτωση μη αποδοχής κληρονομιάς, έκθεση περί αποποίησης αυτής. Οι νόμιμοι κληρονόμοι έχουν δικαίωμα προβολής και εκτύπωσηςτων στοιχείων τηςβεβαίωσης αποδοχών των κληρονομουμένων.
Στην περίπτωση αυτή απαιτείται ενημέρωση του Τμήματος Διοικητικής και Μηχανογραφικής Υποστήριξης της Δ.Ο.Υ του αποβιώσαντος, με βάση τη διαδικασία που ορίζεται στην ΠΟΛ 1006/2013 (Β’19), πριν από την υποβολή της δήλωσης, με την ημερομηνία θανάτου και τα στοιχεία των νόμιμων κληρονόμων/εγγυτέρων συγγενών, με την προσκόμιση των απαραίτητων δικαιολογητικών.
Επίσης αν ένας φορολογούμενος μετέφερε την κατοικία του στο εξωτερικό μέσα στο 2022 με τη διαδικασία που ορίζεται στην πολ. 1201/2017 (αίτηση μέχρι 10.03.2022κλπ και εφόσον εγκριθεί με τα απαραίτητα δικαιολογητικά), μπορεί να υποβάλλει τη φορολογική του δήλωση μέχρι 31/12/2023.
- Δηλώσεις συζύγων: Οι σύζυγοι υποχρεούνται να υποβάλουν κοινή δήλωση για τα εισοδήματά τους, εφόσον υφίσταται έγγαμη σχέση κατά το χρόνο υποβολής της δήλωσης, στα οποία ο φόρος, τα τέλη και οι εισφορές που αναλογούν υπολογίζονται χωριστά στο εισόδημα καθενός συζύγου.
Υπόχρεος υποβολής δήλωσης: Υπόχρεος υποβολής δήλωσης είναι εκείνο το μέρος του συμφώνου συμβίωσης, το οποίο κατά την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος δηλώνεται ως υπόχρεος και για τα εισοδήματα του άλλου μέρους του συμφώνου συμβίωσης.
Υπόχρεος υποβολής δήλωσης για τους έγγαμους είναι ο σύζυγος που δηλώνεται ως υπόχρεος και για τα εισοδήματα της συζύγου του. 0 φόρος, τα τέλη και οι εισφορές που αναλογούν στα εισοδήματα εκάστου συζύγου βεβαιώνονται χωριστά και η ευθύνη της καταβολής τους, βαρύνει κάθε σύζυγο.
- Γάμος εντός του έτους 2023 και υποβολή φορολογικήςδήλωσης: Ζευγάρι το οποίο παντρεύτηκε στις 10.3.2023 και δηλώνει το γάμο στο τμήμα μητρώου της Δ.Ο.Υ., πρέπει να υποβάλει κοινή φορολογική δήλωση για το φορολογικό έτος 2022, καθώς εξετάζεται η κατάσταση του φορολογουμένου κατά την ημερομηνία υποβολής της δήλωσης.
Κοινή δήλωση δύνανται να υποβάλουν και τα πρόσωπα που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης στην περίπτωση που ενημερώσουν το Τμήμα Διοικητικής και Μηχανογραφικής Υποστήριξης της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. με δήλωση μεταβολής. Στην περίπτωση αυτή έχουν την ίδια φορολογική αντιμετώπιση με τους έγγαμους.
- Ξεχωριστή βεβαίωση φόρου για κοινές δηλώσεις συζύγων:
Αν οι ετήσιες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2022 των συζύγων/ΜΣΣ επιδεχθεί να υποβληθούν ως κοινές, με βάση τα οριζόμενα στην περ. α’ της παραγράφου 4 του άρθρου 67 του Κ.Φ.Ε., δεν απαιτείται καμία επιπλέον ενέργεια από τους συζύγους. Σε αυτή την περίπτωση διενεργείται ξεχωριστή βεβαίωση του φόρου και εκδίδονται δύο πράξεις προσδιορισμού φόρου, μία για κάθε σύζυγο. Στις πράξεις προσδιορισμού φόρου αναφέρονται τα εισοδήματα και των δύο συζύγων/ΜΣΣ και διαφοροποιείται μεταξύ τους ο πίνακας Π της πράξης, στον οποίο αναγράφονται τα ποσά του κάθε συζύγου/ΜΣΣ χωριστά.
- Μη συμψηφισμός χρεωστικών και πιστωτικών ποσών μεταξύ βεβαιώσεων φόρου συζύγων:
- Πιστωτικά ποσά του ενός συζύγου/ΜΣΣ δε συμψηφίζονται με τυχόν χρεωστικά του άλλου
- και στην περίπτωση που έχουν και οι δύο πιστωτικά ποσά, επιστρέφονται στον κάθε δικαιούχο χωριστά.
0 φόρος των συζύγων/μερών συμφώνου συμβίωσης που προκύπτει από την κοινή τους δήλωσης, βεβαιώνεται στη Δ.Ο.Υ. του υπόχρεου, ακόμη και στις περιπτώσεις που οι σύζυγοι έχουν διαφορετική Δ.Ο.Υ. λόγω του ότι ένας εκ των δύο (ή και οι δύο) ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα ή λόγω διαφορετικής φορολογικής κατοίκισε. Ως εκ τούτου, οι πράξεις προσδιορισμού φόρου που εκδίδονται με την υποβολή κοινής δήλωσης αναγράφουν και στους δύο συζύγους /Μ.Σ.Σ. τη Δ.Ο.Υ. του υπόχρεου συζύγου
Ο Γιώργος Δ. Χριστόπουλος, Φοροτεχνικός- Οικονομολόγος, Συγγραφέας φορολογικώνβοηθημάτων, επιστημονικός συνεργάτης τουTaxheaven – μέλος της «ΜentalGroup Γ.Χριστόπουλος &Συνεργάτες», τ. Καθηγητής ΤΕΙ